Trong những năm gần đây, Việt Nam liên tiếp ghi nhận nhiều vụ cháy lớn tại các khu công nghiệp, phần lớn liên quan đến xung điện quá áp và sự cố điện nội bộ, gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản, ảnh hưởng chuỗi cung ứng và an toàn lao động.
Một trong những vụ việc đáng chú ý là vụ cháy tại KCN Sóng Thần 3 (Bình Dương) sáng ngày 15/5/2025, khiến hàng ngàn mét vuông nhà xưởng bị thiêu rụi, thiệt hại ước tính hàng tỷ đồng.
Theo cơ quan chức năng, đám cháy bùng phát khi công nhân đang làm việc, bắt đầu từ khu vực chứa vật liệu dễ cháy. Mặc dù lực lượng PCCC đã nhanh chóng có mặt, ngọn lửa vẫn lan rộng do trong nhà xưởng chứa nhiều vật liệu polymer và mút xốp.
Nguyên nhân cụ thể vẫn đang được điều tra, nhưng các chuyên gia cảnh báo — rủi ro từ sự cố điện nội bộ và xung điện quá áp là yếu tố không thể xem nhẹ.
Sự cố cháy nổ có thể bắt nguồn từ đâu? Rủi ro tiềm ẩn trong hệ thống điện nội bộ và xung điện quá áp?
Các chuyên gia trong lĩnh vực an toàn điện cho rằng, các vụ cháy tương tự thường không chỉ bắt nguồn từ “chập điện” đơn thuần, mà có thể xuất phát từ những yếu tố kỹ thuật phức tạp hơn trong hệ thống điện, bao gồm:
- Xung sét lan truyền (Surge Transient): Khi sét đánh gần khu vực nhà máy hoặc hệ thống cấp điện, các xung điện cao áp có thể lan truyền qua dây dẫn, tủ điện hoặc mạng tín hiệu. Nếu không được bảo vệ bằng thiết bị chống sét lan truyền (SPD), xung điện có thể phá hỏng cách điện, gây tia phóng điện hoặc tạo điểm phát nhiệt, dẫn đến cháy.
- Hồ quang điện (Arc Flash): Xảy ra khi tiếp điểm điện lỏng lẻo, cách điện suy giảm hoặc bụi bẩn bám trong tủ điện. Nhiệt độ hồ quang có thể lên tới 19.000°C, đủ để làm tan chảy kim loại và bén cháy vật liệu xung quanh như nhựa, mút xốp hay dây cáp.
- Quá áp tạm thời (Temporary Overvoltage): Thường phát sinh do sét cảm ứng, thao tác đóng cắt thiết bị hoặc sự cố trong lưới điện. Quá áp có thể làm giảm tuổi thọ cách điện, phá hủy tụ điện và tăng nguy cơ phát sinh hồ quang.
- Hệ thống tiếp địa và bảo vệ không đồng bộ: Khi hệ thống tiếp địa không được kiểm tra định kỳ, điện trở tiếp địa tăng cao, khiến dòng sét hoặc dòng rò không thoát được xuống đất, dễ gây phóng điện nội bộ hoặc cháy tủ điện.
Vụ cháy lớn tại KCN Sóng Thần 3 – Cảnh báo rủi ro cháy nổ nhà máy và khu công nghiệp từ sự cố điện
Hiện trường vụ cháy lớn khu công nghiệp ( Nguồn: https://vnexpress.net/ )
Dù nguyên nhân chính của vụ cháy tại Bình Dương chưa được công bố, nhưng với đặc thù sản xuất vật liệu dễ cháy, rủi ro từ sự cố điện nội bộ là hoàn toàn có cơ sở. Đây là lời cảnh báo để các nhà máy và khu công nghiệp cần chú trọng hơn đến việc:
- Đánh giá rủi ro năng lượng hồ quang (Arc Flash Study);
- Kiểm tra, bảo trì hệ thống chống sét và tiếp địa định kỳ;
- Lắp đặt thiết bị SPD, relay hồ quang và cảm biến nhiệt độ trong tủ điện;
- Phân vùng bảo vệ LPZ (Lightning Protection Zone) để hạn chế xung sét lan truyền.
Vụ cháy tại KCN Sóng Thần 3 là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của an toàn điện trong vận hành nhà xưởng.
Trong nhiều trường hợp, ngọn lửa không đến từ tia sét trực tiếp hay nguồn lửa hở, mà từ chính hệ thống điện bên trong – nơi những rủi ro hồ quang và xung điện vẫn âm thầm tồn tại.
Chủ động đánh giá, kiểm tra và đầu tư bảo vệ hệ thống điện là chìa khóa để ngăn ngừa những thiệt hại tương tự trong tương lai.
