Trong thời đại công nghệ số, các thiết bị điện tử ngày càng trở nên quan trọng trong cuộc sống hàng ngày và công việc. Tuy nhiên, chúng lại rất dễ bị tổn hại bởi các hiện tượng tự nhiên như sét đánh. Chính vì vậy, việc bảo vệ thiết bị điện tử khỏi những nguy cơ này là điều vô cùng cần thiết. Giải pháp tối ưu và hiệu quả nhất chính là sử dụng cắt lọc sét. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cắt lọc sét, cách nó hoạt động, và tại sao nó lại là một yếu tố không thể thiếu trong việc bảo vệ thiết bị điện tử của bạn. Hãy cùng tìm hiểu để bảo vệ tốt nhất các thiết bị quan trọng của bạn khỏi những nguy cơ tiềm ẩn từ thiên nhiên.

I. Nguy hiểm do sét đánh gây ra:

Sét đánh có thể gây ra nhiều mối nguy hiểm, bao gồm cháy nổ, hư hỏng thiết bị điện tử, thiệt hại kinh tế nghiêm trọng và tác động xấu đến cuộc sống hàng ngày, cũng như đe dọa sức khỏe và tính mạng con người. Các vụ việc tại Việt Nam minh chứng cho thấy sét đánh không chỉ gây cháy nổ ngay lập tức mà còn có thể dẫn đến những sự cố điện khác sau đó một thời gian.

Ví dụ, vào đêm ngày 30/7/2021, tại TP Hà Giang, sét đánh trong cơn mưa lớn đã gây chập điện và cháy nổ hệ thống điện của nhiều hộ gia đình. Hậu quả là nhiều thiết bị điện tử như quạt, tivi, tủ lạnh và điều hòa bị hư hỏng nặng. Thiệt hại mỗi hộ gia đình ước tính khoảng 1-2 triệu đồng​.

Một vụ việc khác xảy ra tại Hoàng Mai, Hà Nội vào tháng 6/2024 đã cho thấy sự nguy hiểm tiềm tàng của sét đánh. Sét làm chập hệ thống điện lưới, dẫn đến cháy nổ và thiêu rụi hoàn toàn một căn nhà tại Hà Nội. Nguy hiểm hơn, trong lúc xảy ra hỏa hoạn, vẫn có 4 người bị mắc kẹt bên trong và đã không qua khỏi. Những sự cố như vậy thường không xảy ra ngay lập tức mà có thể diễn ra sau một thời gian, do hệ thống điện bị tổn hại mà không được kiểm tra và sửa chữa kịp thời​.

II. Nguyên lý hoạt động và cấu tạo của cắt lọc sét:

1. Các thành phần chính của cắt lọc sét, chức năng từng bộ phận:

Thiết bị cắt sét sơ cấp:

SPD tại phần sơ cấp có nhiệm vụ triệt tiêu năng lượng xung sét đầu vào. Đây là tầng bảo vệ đầu tiên, có khả năng chịu đựng dòng xung sét từ 40kA, 70kA hoặc 100kA. Tầng này sử dụng công nghệ SAD, MOV, GDT, được đấu nối giữa các dây pha/trung tính.

Thiết bị đảm bảo khả năng phối hợp giữa SPD sơ cấp và thứ thấp:

Cuộn dây có nhiệm vụ như một cảm kháng, làm giảm tốc độ biến thiên dòng xung trên cuộn dây đó. Từ đó điện áp rơi trên cuộn dây và điện áp chịu đựng của thiết bị thứ cấp lớn hơn điện áp làm việc của thiết bị sơ cấp và đảm bảo khả năng phối hợp làm việc hiệu quả giữa các thiết bị chống sét lan truyền.

Thiết bị cắt sét thứ cấp:

Được lắp đặt sau cuộn dây để bảo vệ thêm cho các thiết bị nhạy cảm hơn. Sử dụng các công nghệ như MOV, GDT để triệt tiêu các xung điện áp và dòng điện còn sót lại.

2. Khả năng phối hợp năng lượng (Energy Coordination):

Khả năng phối hợp năng lượng trong chống sét là một phương pháp thiết kế hệ thống chống sét nhằm đảm bảo rằng tất cả các thành phần của hệ thống có thể phối hợp hiệu quả để bảo vệ hệ thống điện khỏi tác hại của sét.

Giảm thiểu nguy cơ hư hỏng thiết bị do sét đánh: (EC) giúp đảm bảo rằng các thành phần của hệ thống chống sét có thể hoạt động cùng nhau để ngăn chặn dòng điện sét gây hại cho các thiết bị điện.

Tăng tuổi thọ của hệ thống chống sét: (EC) giúp đảm bảo rằng các thành phần của hệ thống chống sét không bị quá tải hoặc hư hỏng do sét đánh

Giảm chi phí bảo trì hệ thống chống sét: EC giúp đảm bảo rằng hệ thống chống sét hoạt động hiệu quả và không cần bảo trì thường xuyên.

3. Cơ chế phối hợp làm việc giữa SPD sơ cấp và thứ cấp trong cắt lọc sét:

Khi xảy ra hiện tượng sét đánh, các xung sét sẽ tác động đầu tiên đến thiết bị sơ cấp. Phần SPD sơ cấp phải làm việc trước khi các xung quá áp dẫn tới phần thứ cấp sẽ phải chịu đựng. Hay nói cách khác SPD sơ cấp phải ngăn chặn được xung vượt ngưỡng chịu đựng của SPD thứ cấp. Để đảm bảo khả năng phối hợp bảo vệ, cuộn dây sẽ có tác dụng như một cảm kháng làm giảm tốc độ biến thiên dòng xung trên cuộn dây giữa hai thiết bị SPD sơ cấp và thứ cấp. Đảm bảo khả năng phối hợp chống sét hiệu quả cho các thiết bị điện, điện tử.

4. Cắt lọc sét thực chất là thiết bị SPD (Surge Protective Device):

Ngày nay với công nghệ hiện đại đã cho phép các thiết bị SPD sơ cấp và thứ cấp phối hợp trực tiếp với nhau nên đã bỏ đi cuộn dây cảm kháng, góp phần đơn giản hóa và tối ưu diện tích tại vị trí lắp đặt SPD chống sét. Vì vậy Cắt lọc sét chính là nhiệm vụ của các SPD, có chức năng đảm bảo an toàn cho thiết bị điện, điện tử.

III. Lợi ích của việc sử dụng cắt lọc sét (SPD):

1. Bảo vệ an toàn cho thiết bị điện tử:

• Chống cháy nổ, hư hỏng: Sét đánh có thể tạo ra dòng điện với cường độ lên đến hàng triệu ampe, đủ sức gây ra cháy nổ và phá hủy hoàn toàn các thiết bị điện tử.  Cắt lọc sét (SPD) hoạt động như một lá chắn, ngăn chặn dòng điện nguy hiểm này đi vào thiết bị, bảo vệ chúng khỏi nguy cơ hư hỏng nặng nề.
• Kéo dài tuổi thọ thiết bị: Việc tiếp xúc thường xuyên với các xung điện áp cao có thể làm giảm tuổi thọ của thiết bị điện tử. Cắt lọc sét (SPD) giúp bảo vệ thiết bị khỏi những tác động này, góp phần kéo dài thời gian sử dụng và tiết kiệm chi phí thay thế.

2. Bảo vệ sức khỏe và tính mạng con người:

• Hạn chế nguy cơ điện giật: Sét đánh có thể truyền điện áp cao vào các thiết bị điện, vật dẫn kim loại tạo nguy cơ điện giật cho người sử dụng. Cắt lọc sét (SPD) giúp ngăn chặn dòng điện nguy hiểm này, bảo vệ người dùng khỏi nguy cơ tai nạn điện.
• Đảm bảo an toàn cho môi trường xung quanh: Cháy nổ do sét đánh có thể gây thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Cắt lọc sét (SPD) giúp giảm thiểu nguy cơ cháy nổ, góp phần bảo vệ môi trường sống.

3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống điện:

• Giảm nhiễu điện: Cắt lọc sét (SPD) có thể giúp giảm nhiễu điện do các thiết bị điện khác gây ra, giúp thiết bị điện tử hoạt động ổn định và hiệu quả hơn.
• Bảo vệ dữ liệu: Sét đánh có thể gây mất dữ liệu quan trọng trên các thiết bị điện tử. Cắt lọc sét giúp bảo vệ dữ liệu khỏi nguy cơ bị hỏng hóc do sét đánh.

4. Mang lại lợi ích kinh tế:

• Tiết kiệm chi phí sửa chữa: Việc thay thế thiết bị điện tử bị hư hỏng do sét đánh có thể tốn kém chi phí. Cắt lọc sét (SPD) giúp bảo vệ thiết bị, tiết kiệm chi phí sửa chữa và thay thế.
• Tăng năng suất làm việc: Khi thiết bị điện tử hoạt động ổn định, hiệu quả, người dùng có thể tập trung làm việc tốt hơn, nâng cao năng suất lao động.
• Giảm thiểu gián đoạn kinh doanh: Cháy nổ do sét đánh có thể gây gián đoạn hoạt động kinh doanh, dẫn đến thiệt hại về doanh thu. Cắt lọc sét (SPD) giúp giảm thiểu nguy cơ gián đoạn kinh doanh, đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra suôn sẻ.

IV. Lưu ý khi sử dụng cắt lọc sét (SPD):

1. Lựa chọn SPD phù hợp với công suất và loại thiết bị điện tử cần bảo vệ:

Vị trí lắp đặt: Xác định vị trí lắp đặt cắt lọc sét (SPD) trong hệ thống điện.

Lựa chọn cắt lọc sét (SPD) có cấp bảo vệ phù hợp với vị trí lắp đặt:

• Vị trí rủi ro cao (gần nguồn hoặc đường dây điện ngoài trời): SPD loại 1.
• Vị trí rủi ro trung bình (trong nhà, cách xa nguồn): SPD loại 2.
• Vị trí rủi ro thấp (gần ổ cắm điện): SPD loại 3.

Loại thiết bị điện tử:

Phân loại thiết bị điện tử cần bảo vệ theo mức độ nhạy cảm với nhiễu điện:

• Mức độ nhạy cảm cao: Thiết bị y tế, thiết bị đo lường chính xác, …
• Mức độ nhạy cảm trung bình: Máy tính, bộ điều khiển tự động, …
• Mức độ nhạy cảm thấp: Động cơ điện, quạt gió, …

Lựa chọn cắt lọc sét (SPD) có loại bảo vệ phù hợp với mức độ nhạy cảm của thiết bị:

• Thiết bị nhạy cảm cao: SPD loại 1 hoặc loại 2.
• Thiết bị nhạy cảm trung bình: SPD loại 2 hoặc loại 3.
• Thiết bị nhạy cảm thấp: SPD loại 3.

Thương hiệu và giá cả:

Lựa chọn cắt lọc sét (SPD) của thương hiệu uy tín, có chứng nhận chất lượng.

So sánh giá cả của các sản phẩm khác nhau để lựa chọn được sản phẩm phù hợp với ngân sách.

2. Lắp đặt SPD đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất:

Việc lắp đặt cắt lọc sét (SPD) đúng cách là vô cùng quan trọng để đảm bảo hiệu quả bảo vệ thiết bị điện tử khỏi sét lan truyền.

3. Bảo dưỡng SPD định kỳ để đảm bảo hiệu quả hoạt động:

Bảo dưỡng SPD định kỳ là việc kiểm tra và vệ sinh thiết bị nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động và kéo dài tuổi thọ. Việc bảo dưỡng cần được thực hiện theo khuyến cáo của nhà sản xuất, thông thường là mỗi 6 tháng hoặc 1 năm một lần.

V. Kết bài:

Sét đánh là hiện tượng nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho con người và tài sản, đặc biệt là các thiết bị điện tử. Việc sử dụng cắt lọc sét (SPD) là giải pháp thiết yếu để bảo vệ tối ưu các thiết bị điện tử khỏi tác hại của sét đánh trực tiếp và gián tiếp.

Hãy liên hệ với chúng tôi để bảo vệ thiết bị điện tử và bản thân bằng cách sử dụng cắt lọc sét ngay hôm nay!