Trong số các công trình dân dụng và công nghiệp, bệnh viện là một trong những loại hình nhạy cảm nhất với các sự cố điện. Mọi gián đoạn, dù chỉ trong vài giây, đều có thể ảnh hưởng đến sự sống của bệnh nhân, làm hư hỏng thiết bị y tế giá trị cao hoặc gây tê liệt toàn bộ hệ thống chăm sóc khẩn cấp.
Một trong những mối đe dọa thầm lặng nhưng thường bị xem nhẹ chính là sét và quá áp lan truyền. Tại Việt Nam, trung bình mỗi năm có hàng triệu cú sét, đặc biệt ở khu vực đồng bằng và ven biển – nơi tập trung nhiều bệnh viện lớn. Nếu không được bảo vệ đúng cách, chỉ một tia sét đánh gần cũng có thể tạo ra xung điện hàng trăm kiloampere, phá hủy tủ điện, thiết bị chẩn đoán, hệ thống CNTT và hệ thống giám sát y tế.
Chính vì vậy, đánh giá rủi ro sét (Lightning Risk Assessment – LRA) là bước đầu tiên và bắt buộc trước khi thiết kế hoặc nâng cấp hệ thống chống sét cho bệnh viện. Việc này không chỉ giúp xác định mức độ nguy hiểm thực tế mà còn là cơ sở để lựa chọn cấp bảo vệ phù hợp theo tiêu chuẩn quốc tế.
Tiêu chuẩn quốc tế nào quy định việc đánh giá rủi ro sét?
Hiện nay, tiêu chuẩn quốc tế được áp dụng rộng rãi nhất là IEC 62305 – Protection against Lightning, gồm 4 phần:
- IEC 62305-1: Nguyên lý chung về hiện tượng sét và tác động của nó.
- IEC 62305-2: Đánh giá rủi ro sét (Lightning Risk Assessment).
- IEC 62305-3: Bảo vệ chống sét trực tiếp cho cấu trúc công trình.
- IEC 62305-4: Bảo vệ chống sét lan truyền cho hệ thống điện và điện tử bên trong.
Trong đó, phần 2 (IEC 62305-2) là nền tảng quan trọng nhất, xác định khả năng và hậu quả của các sự kiện sét đối với từng loại công trình – đặc biệt là các cơ sở hạ tầng trọng yếu như bệnh viện, trung tâm dữ liệu, trạm viễn thông, hoặc nhà máy năng lượng.
Tiêu chuẩn này đưa ra phương pháp tính toán rủi ro dựa trên bốn loại thiệt hại chính:
- Mất mát con người (L1) – nguy cơ điện giật, cháy nổ, hư hại hệ thống cứu sinh.
- Mất mát dịch vụ công cộng (L2) – gián đoạn hệ thống cung cấp điện, oxy, khí y tế.
- Mất mát kinh tế (L3) – chi phí sửa chữa, thay thế thiết bị, dừng hoạt động.
- Mất mát di sản văn hóa (L4) – áp dụng cho các bệnh viện lâu đời, công trình di tích.
Bắt đầu đánh giá rủi ro sét từ đâu?
Việc đánh giá rủi ro sét cho bệnh viện cần được tiến hành theo quy trình khoa học, có sự tham gia của các chuyên gia về điện, an toàn công trình và chống sét. Dưới đây là các bước cơ bản:
Bước 1: Thu thập dữ liệu ban đầu
Ghi nhận thông tin về vị trí địa lý, mật độ sét khu vực (Ground Flash Density – Ng), kết cấu công trình, chiều cao, vật liệu xây dựng, hệ thống điện, thiết bị y tế, đường truyền tín hiệu và các khu vực chức năng (phòng mổ, ICU, xét nghiệm, hệ thống CNTT…).
Bước 2: Phân vùng rủi ro và xác định điểm nhạy cảm
Xác định những khu vực trọng yếu cần bảo vệ như: khu kỹ thuật, tủ điện trung tâm, phòng thiết bị y tế, hệ thống IT, khu dữ liệu bệnh án, phòng lưu trữ dược và khu vực bệnh nhân nặng.
Bước 3: Tính toán xác suất và hậu quả
Sử dụng mô hình tính toán theo IEC 62305-2 để xác định tần suất sét đánh có thể xảy ra, dòng điện tối đa, mức năng lượng lan truyền và ước tính thiệt hại về con người, tài sản, dịch vụ.
Bước 4: So sánh với mức rủi ro cho phép (Risk Tolerable Level)
Nếu rủi ro thực tế cao hơn giới hạn cho phép, cần áp dụng các biện pháp bảo vệ: chống sét trực tiếp, SPD (Surge Protective Devices), cân bằng điện thế, tiếp địa và phân vùng LPZ.
Bước 5: Lập báo cáo và đề xuất giải pháp
Báo cáo LRA bao gồm kết quả đánh giá định lượng, khuyến nghị cấp bảo vệ (LPL I – IV), sơ đồ chống sét, vị trí lắp SPD và yêu cầu kỹ thuật cho thiết bị nhạy cảm.
Các giải pháp bảo vệ tổng thể cho bệnh viện
Từ kết quả đánh giá, hệ thống chống sét phải được thiết kế đồng bộ cả bên ngoài lẫn bên trong công trình:
- Hệ thống chống sét trực tiếp: Thiết kế theo phương pháp bán kính lăn (Rolling Sphere) để đảm bảo vùng bảo vệ bao phủ toàn bộ mái và thiết bị trên cao.
- Hệ thống chống sét lan truyền: Lựa chọn SPD theo điện áp danh định và khả năng cắt dòng sét Iimp, In theo IEC 61643.
- Hệ thống tiếp địa và cân bằng điện thế: Xây dựng mạng tiếp địa dạng vòng quanh công trình, điện trở ≤ 10 Ω. Đấu nối cân bằng điện thế cho tất cả thiết bị kim loại, hệ thống ống dẫn, khung thép, cáp điện, và hệ thống IT.
- Phân vùng bảo vệ LPZ (Lightning Protection Zones)
Xem thêm bài viết: Giải pháp bảo vệ chống sét cho Bệnh viện
Lợi ích của việc đánh giá rủi ro sét theo tiêu chuẩn IEC 62305-2 (TCVN9888-2)
- Bảo đảm an toàn cho con người và bệnh nhân: Giảm thiểu nguy cơ điện giật, cháy nổ hoặc gián đoạn hệ thống cứu sinh.
- Bảo vệ thiết bị y tế giá trị cao: MRI, CT, hệ thống xét nghiệm, tủ lưu mẫu.
- Giảm thiểu gián đoạn hoạt động: Tránh downtime ảnh hưởng đến điều trị và doanh thu.
- Đáp ứng yêu cầu kiểm định và tiêu chuẩn quốc tế: IEC, NFPA, TCVN 9888, ISO 45001.
- Tối ưu chi phí đầu tư: Xác định đúng cấp bảo vệ, tránh lắp đặt dư thừa hoặc thiếu sót.
Vai trò của DHK:
Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chống sét và an toàn điện, Công ty Cổ phần Giải pháp và Thiết bị DHK là đơn vị tiên phong triển khai đánh giá rủi ro sét theo IEC 62305-2 (TCV9888-2) cho nhiều dự án bệnh viện và trung tâm y tế lớn tại Việt Nam.
DHK cung cấp dịch vụ từ khảo sát – mô phỏng – tính toán rủi ro – thiết kế chống sét – lựa chọn thiết bị chống sét lan truyền SPD – kiểm định đánh giá và bảo trì hệ thống hiện hữu. Tất cả đều được thực hiện và tuân theo quy trình nghiêm ngặt của tiêu chuẩn trong nước và quốc tế, đảm bảo hiệu quả bảo vệ và tính tin cậy cao nhất cho hệ thống điện bệnh viện.
Kết luận
Đánh giá rủi ro sét không phải là thủ tục hình thức, mà là bước nền tảng giúp bệnh viện chủ động bảo vệ con người, tài sản và đảm bảo hoạt động y tế không gián đoạn.
Một hệ thống chống sét được thiết kế dựa trên đánh giá rủi ro chuẩn IEC 62305-2 (TCV9888-2) không chỉ giảm thiểu sự cố mà còn chứng minh cam kết của đơn vị y tế đối với an toàn và chất lượng dịch vụ.
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất về các giải pháp phòng chống sét toàn diện.
- Văn phòng Hồ Chí Minh: 21 D3A, KDC Kiến Á, Phước Long B, Thủ Đức, TP HCM.
- Văn phòng Hà Nội: Tòa nhà Resco (B15), Đường Nguyễn Cảnh Dị – Quận Hoàng Mai – Tp. Hà Nội.
- Website: dhk.com.vn
- Hotline: 0985 251 385
- Facebook: Giải pháp và thiết bị Chống sét DHK
- LinkedIn: DHK JSC E&S
